Samochody to ogromne marnotrawstwo naszych czasów

Znaczącym czynnikiem ograniczenia przestrzeni miejskiej są samochody.

Miasta nie są z gumy

W ciągu ostatnich lat często słyszeliśmy, że jakieś miejsce „nie jest z gumy”, tak było chociażby w przypadku tzw. reformy szkolnictwa i kolejnych skumulowanych roczników w szkołach. Warto jednak zwrócić uwagę na jeszcze jedną, może dużo ważniejszą przestrzeń, która także nie jest z gumy — chodzi o miasta, w których żyjemy. A znaczącym czynnikiem marnotrawienia w nich przestrzeni są samochody.

W dzisiejszych czasach miasta są zdominowane przez indywidualny zmotoryzowany transport co niesie za sobą problemy takie jak zanieczyszczenie powietrza, korki, hałas i wypadki. Stefan Gössling stawia tezę, że redystrybucja przestrzeni [zajmowanej przez samochody] jest kluczem do zazielenienia przestrzeni miejskich. [1] Co więcej uważa, że zabranie przestrzeni samochodom [i oddanie jej społeczeństwu] jest uzasadnione z perspektywy społecznej, zdrowotnej, środowiskowej i ekonomicznej.

Ogromne marnotrawstwo

Po co zabierać tą przestrzeń samochodom? Między innymi dlatego, że zajmują one niewyobrażalne areały i często są nieużywane. Średni samochód jest w 80% pusty, kiedy jedzie w nim jedna osoba, a w większości dnia jest pusty, ponieważ stoi na miejscu parkingowym czekając na swojego kierowcę. [2] Dla przykładu w Stanach Zjednoczonych w 2019 roku średnio w każdym samochodzie podróżowało tylko 1,5 osoby! [3]

Wizualizacja przedstawiająca ile miejsca zajmować będzie 60 osób poruszających się samochodami, autobusem i rowerami.

Pomyślcie jak ogromnym marnotrawstwem jest taki stan rzeczy w wielu miastach, gdzie komunikacja publiczna działa dobrze, istnieje infrastruktura dla pieszych i rowerów. Dobrym przykładem efektywnego wykorzystania terenu parkingu jest niedawno otwarty Park im. Wisławy Szymborskiej w Krakowie. Powstał on dzięki projektowi z Budżetu Obywatelskiego w miejscu dzikiego brzydkiego parkingu. [4]

These shit e-scooters are everywhere!

Wspólne badanie dwóch brytyjskich firm Farrells i WSP bierze pod uwagę sytuacje, w której wszystkie samochody byłyby autonomiczne. Według ich ustaleń pozwoliłoby to na uwolnienie dużej przestrzeni miejskiej bez wpływu na komfort czy czas podróży tym środkiem transportu. [5]

Wizualizacje z badania Farrels I WSP jak mogłyby wyglądać miejsca bez samochodów.

Przemysł reklamowy

Kto jest odpowiedzialny za obecną sytuację? Między innymi przemysł samochodowy promujący taką, a nie inną narrację dotyczącą samochodów. Nowe samochody miały być łączone z siłą, sukcesem i wysokim statusem społecznym. Charles Sable, kurator wystawy dotyczącej reklam samochodów w William F. Eisner Museum of Advertising and Design, już w 2001 roku mówił o tym, że „to stworzyło oczekiwanie, że coś zupełnie nowego będzie pokazane na jesieni, coś co musisz mieć, jeżeli chcesz dotrzymać kroku”. [6] Tak powstał kapitalistyczny mechanizm promocji nowych samochodów.

Czy kiedykolwiek zostałxś nazwanx „biedą”, bo jeździsz komunikacją miejską zamiast prywatnym samochodem? Czy słyszałxś, że w pociągach znajdziesz jedynie „element”? Tak to się skończyło.

Można inaczej!

Jak przekonuje Rzeczpospolita „[Mieszkańcy] nie ukrywają, że wolą, aby ich najbliższe sąsiedztwo było zielone. Chcą więcej miejsca do spacerów, spędzania wolnego czasu czy aktywnej rekreacji. Większość samorządów dopasowuje się do tych trendów i pracuje nad zwiększeniem udziału zieleni w miejskiej strukturze.” [7] Nie ma co się dziwić, na początku tego miesiąca wspominałyśmy o tym, że „Idąc do supermarketu przez ogromny betonowy parking bardziej od zrobienia w nim zakupów chcemy wrócić do siebie albo pójść do parku.” [8]

Dlatego potrzebujemy większego planowania na poziomie samorządów i wszystkich osób obywatelskich. To Ci, którzy codziennie korzystają z terenów zielonych, dróg i infrastruktury powinny decydować o tym jak wygląda. Ile wspólnego z codziennym życiem może mieć osoba, która do pracy jeździ ekskluzywną klimatyzowaną limuzyną? [9]

Zdjęcie Prezydenta Miasta Krakowa Jacka Majchrowskiego wsiadającego do limuzyny.

W takim razie co pan Prezydent może zrobić, żeby zmniejszyć swoje uzależnienie od samochodu? Poszukać innych opcji do transportu, sprawdź sieć ścieżek rowerowych i chodników. Sprawdźić też, gdzie może dojść na piechotę, a gdzie dojedzie rowerem. Poszukać informacji na temat komunikacji miejskiej, jej dostępności i cen w swojej okolicy, najlepiej w miejskich instytucjach takich jak MPK czy ZTP. Rozejrzeć się za usługami carsharingowymi, być może zamiast mieć prywatny samochód wystarczy, że wypożyczy go kiedy będzie taka potrzeba? Czytać i edukować się na temat zrównoważonego transportu.

A jeżeli w twoim mieście chodniki wołają o pomstę do nieba, ścieżki rowerowe są liczone w dziesiątkach metrów, a transport publiczny w praktyce nie istnieje to się nie przejmuj! Tylko presja i aktywne zabieganie o poprawę infrastruktury może coś zmieni, ale nie zapominajmy, że za brak infrastruktury i dobrych usług publicznych odpowiadają władze, a nie obywatele.

Źródła

[1] Stefan Gössling. Why cities need to take road space from cars — and how this could be done. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/13574809.2020.1727318 Dostęp 19 września 2023 roku

[2] Brad Plumer. Cars take up way too much space in cities. New technology could change that. https://www.vox.com/a/new-economy-future/cars-cities-technologies Dostęp 18 września 2023 roku.

[3] Center for Sustainable Systems, University of Michigan. 2022. Personal Transportation Factsheet. https://css.umich.edu/publications/factsheets/mobility/personal-transportation-factsheet Dostęp 18 września 2023 roku

[4] Mikolaszek Aleksandra. Park im. Wisławy Szymborskiej przy ul. Karmelickiej. https://zzm.krakow.pl/aktualnosci/1395-park-im-wislawy-szymborskiej-przy-ul-karmelickiej.html Dostęp 18 września 2023 roku

[5] Rachel Skinner, Nigel Bidwell. Making better place: Autonomous vehicles and future opportunities. https://www.scribd.com/document/354973187/WSPPB-Farrells-AV-Whitepaper Dostęp 18 września 2023 roku. Oryginalny link do badania to http://www.wsp-pb.com/Globaln/UK/WSPPB-Farrells-AV-whitepaper.pdf

[6] Stephen Kinzer. ARTS IN AMERICA; From Brainwash to Carwash: Creating a National Passion. https://www.nytimes.com/2001/02/06/arts/arts-in-america-from-brainwash-to-carwash-creating-a-national-passion.html Dostęp 23 września 2023 roku

[7] Małgorzata Stuch. Mieszkańcy miast chcą więcej zieleni. Domagają się jej coraz głośniej https://regiony.rp.pl/jakosc-zycia/art38447161-mieszkancy-miast-chca-wiecej-zieleni-domagaja-sie-jej-coraz-glosniej Dostęp 23 września 2023 roku

[8] Extinction Rebellion Kraków. Drzewa, czyli jak kapitalizm wpada we własną pułapkę https://www.facebook.com/XRKrakow/posts/pfbid0VB7nZenRMtwT7kDWyUyEiH5Mng5qMqiKCKSevPGGd24FUrvnnLa31f9BmuE2Nw2Ul Dostęp 23 września 2023 roku

[9] Galeria zdjęć SuperEkspresu „Lexus GS 300h — Jacek Majchrowski ma nową limuzynę” https://www.se.pl/wiadomosci/galeria/prezydent-krakowa-jezdzi-nowa-limuzyna-lexusa/gg-9ftq-mZvv-UAXC/gp-3hay-UKpF-qjCA Dostęp 23 września 2023 roku